بازار خودرو در شوک فعال‌سازی مکانیسم ماشه
به گزارش مجله ماشین، بازار خودروی کشور در روزهای اخیر با یک تناقض عجیب و بی‌سابقه روبه‌رو شده است: قیمت‌ها رکورد می‌زنند، اما هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شود. پس از اعلام خبر فعال‌سازی مکانیسم ماشه در عرصه بین‌المللی، تنها طی دو روز، قیمت خودروهای داخلی و مونتاژی با جهشی تا ۱۵ درصدی مواجه شد، اما این افزایش خیره‌کننده، به جای رونق، رکود کامل را بر بازار حاکم کرده و خریداران و فروشندگان هر دو دست از معامله کشیده‌اند.
تحلیلگران بازار معتقدند که عمده دلیل این تلاطم ناگهانی، اثرات روانی و انتظارات تورمی ناشی از فعال شدن مکانیسم ماشه است. این تحول سیاسی، نگرانی گسترده‌ای در میان مصرف‌کنندگان ایجاد کرد. بسیاری از خریداران، برای جلوگیری از زیان احتمالی، به سمت خرید پیش‌دستانه (احتیاطی) هجوم آوردند، هرچند که این تقاضا عمدتاً در روزهای اولیه جهش قیمت اتفاق افتاد. این رفتار، حتی بدون تغییرات جدی در میزان عرضه یا تولید، به‌طور مستقیم منجر به افزایش ناگهانی قیمت‌ها شده است.
به گفته کرمی، رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو، نوسانات نرخ ارز و تحولات بین‌المللی، نقش محوری در این افزایش قیمت ایفا کرده‌اند:
- وارداتی‌ها: خودروهای وارداتی تا ۱۵ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
- مونتاژی‌ها: افزایش قیمت خودروهای مونتاژی به حدود ۱۰ درصد رسیده است.
- داخلی‌ها: حتی خودروهای تولید داخل نیز افزایش قیمتی در حدود ۷ درصد را تجربه کرده‌اند.
رئیس اتحادیه تأکید کرد که این نوسانات روانی باعث شده است که بازار به کما برود؛ چرا که نه فروشنده حاضر به فروش با قیمت‌های قبل است و نه خریدار توان یا تمایل به خرید با قیمت‌های جدید را دارد.
کرمی همچنین به مشکل کندی عرضه از سوی خودروسازان اشاره کرد. به گفته وی، برخی شرکت‌ها اقدام به خالی‌فروشی (فروش خودرویی که هنوز تولید نشده یا در اختیار ندارند) کرده‌اند. این پدیده، که با هدف کسب سود بیشتر انجام می‌شود، اعتبار بازار را خدشه‌دار کرده و باعث افزایش بی‌اعتمادی میان طرفین معامله شده است. در نتیجه این شرایط، خریداران ترجیح می‌دهند منتظر تثبیت بازار بمانند و فروشندگان نیز به امید سود بیشتر، از عرضه اجتناب می‌کنند؛ وضعیتی که به طور هم‌زمان رکود و تورم را در بازار تشدید کرده است.
بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که خودروهای مونتاژی به دلیل وابستگی بیشتر به قطعات وارداتی، حساسیت بالاتری نسبت به نوسانات ارزی و تنش‌های سیاسی دارند و لذا با سرعت بیشتری در قیمت رشد کرده‌اند. در مقابل، افزایش قیمت خودروهای داخلی بیشتر ناشی از انتظار تورمی و پیروی از جو روانی بازار بوده است.
برای مهار این وضعیت پرنوسان، سیاست‌های اقتصادی و سیاسی باید به‌سمت تثبیت بازار ارز و شفاف‌سازی مواضع بین‌المللی حرکت کند تا فشار روانی از دوش بازار برداشته شود. تا زمانی که تقاضای احتیاطی و رفتارهای سوداگرانه در کنار کندی عرضه ادامه یابد، نوسانات کوتاه‌مدت قیمت خودرو همچنان مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده وضعیت بازار باقی خواهد ماند.
