عوارض مکمل بنزین MMT برای کاتالیزور و سنسور اکسیژن

مکمل‌های بنزین، مانند اکتان بوستر، برای بهبود عملکرد موتور و افزایش اکتان بنزین استفاده می‌شوند، اما برخی از آن‌ها، به‌ویژه حاوی MMT (متیل‌سیکلوپنتادینیل منگنز تری‌کربونیل)، می‌توانند به کاتالیزور و سنسور اکسیژن خودرو آسیب برسانند. با جستجوی «عوارض مکمل بنزین MMT برای کاتالیزور و سنسور اکسیژن»، کاربران معمولاً به دنبال اطلاعاتی در مورد خطرات این ماده، تأثیرات آن بر خودرو، و جایگزین‌های ایمن‌تر هستند. این مقاله به بررسی اثرات منفی MMT بر سیستم‌های کنترل آلایندگی، مقایسه آن با بنزین سوپر، و راهکارهای اجتناب از آسیب می‌پردازد.

MMT چیست و چگونه در مکمل بنزین استفاده می‌شود؟

تعریف و کاربرد MMT

mmt چیست؟ یا متیل‌سیکلوپنتادینیل منگنز تری‌کربونیل، یک افزودنی فلزی است که به‌عنوان اکتان بوستر در برخی مکمل‌های بنزین برای افزایش عدد اکتان استفاده می‌شود. اکتان بنزین، معیاری برای مقاومت سوخت در برابر احتراق زودهنگام (ناک زدن موتور ) است، و MMT می‌تواند اکتان بنزین معمولی (۸۷) را به سطح نزدیک بنزین سوپر (۹۵) برساند. این ماده با چند قطره (۱۸ میلی‌گرم منگنز در لیتر) به سوخت اضافه می‌شود و احتراق را بهبود می‌بخشد، اما به دلیل ماهیت فلزی‌اش، در فرآیند احتراق نمی‌سوزد و اکسید می‌شود. این اکسید منگنز به‌صورت رسوب در قطعات موتور، از جمله شمع‌ها، انژکتورها، و سنسور اکسیژن، تجمع می‌یابد.

استفاده از MMT در گذشته به دلیل هزینه پایین و اثربخشی در خودروهای قدیمی رایج بود، اما در خودروهای مدرن با سیستم‌های کنترل آلایندگی حساس، مشکلاتی ایجاد می‌کند. این ماده می‌تواند به سنسور اکسیژن و کاتالیزور آسیب برساند و عملکرد آن‌ها را مختل کند. برای خودروهای توربوشارژ یا GDI، استفاده از MMT به دلیل رسوب‌گذاری توصیه نمی‌شود.

تاریخچه و جایگزین‌های MMT

MMT از دهه ۱۹۷۰ به‌عنوان جایگزینی برای تترااتیل سرب معرفی شد، زیرا سرب به کاتالیزورها آسیب می‌رساند و برای محیط زیست مضر بود. با این حال، MMT نیز به دلیل رسوبات منگنز، به‌ویژه در سیستم‌های اگزوز، مشکلاتی ایجاد می‌کند. جایگزین‌های ایمن‌تری مانند MTBE، اتانول، یا ایزواکتان در برخی کشورها استفاده می‌شوند، زیرا اثرات منفی کمتری بر موتور و محیط زیست دارند. این مواد عدد اکتان را بدون ایجاد رسوبات فلزی افزایش می‌دهند و با کاتالیزورها سازگارند.

در ایران، که بنزین معمولی گاهی کیفیت پایینی دارد، MMT در برخی مکمل‌های ارزان‌قیمت استفاده می‌شود. با این حال، منابع معتبر، مانند EPA، هشدار می‌دهند که MMT می‌تواند به سلامت انسان و محیط زیست آسیب برساند. ذرات منگنز از اگزوز ممکن است به ریه‌ها و سیستم عصبی منتقل شوند، که در دسته YMYL اهمیت دارد. توصیه می‌شود که از مکمل بنزین فاقد MMT، مانند محصولات پتروتکس یا ووفر، استفاده شود تا از آسیب به خودرو و محیط زیست جلوگیری گردد.

تأثیرات MMT بر کاتالیزور و سنسور اکسیژن

آسیب به کاتالیزور

کاتالیزور خودرو (مبدل کاتالیزوری) برای کاهش گازهای مضر مانند CO، HC، و NOx طراحی شده است و به سوخت پاک نیاز دارد. MMT به دلیل ماهیت فلزی، در فرآیند احتراق اکسید می понравد و رسوبات منگنز روی شبکه‌های کاتالیزور تجمع می‌یابد. این رسوبات کارایی کاتالیزور را کاهش می‌دهند و باعث افزایش آلایندگی می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهند که MMT می‌تواند عمر کاتالیزور را تا ۳۰ درصد کاهش دهد، که هزینه تعویض آن (حدود ۱ میلیون تومان برای خودروهای ساده) قابل توجه است. برای مثال، در خودروهای مدرن مانند کیا سورنتو، رسوبات MMT می‌توانند باعث روشن شدن چراغ چک شوند.

این مشکل در خودروهایی با کارکرد بالا (بیش از ۳۰,۰۰۰ کیلومتر) شدیدتر است، زیرا رسوبات به‌تدریج منافذ کاتالیزور را مسدود می‌کنند. برای جلوگیری از این آسیب، استفاده از مکمل‌های شوینده کاتالیزور، هر ۱۰,۰۰۰ کیلومتر توصیه می‌شود. این محصولات رسوبات را پاک می‌کنند و عملکرد کاتالیزور را بهبود می‌بخشند، اما نمی‌توانند آسیب‌های ناشی از MMT را کاملاً جبران کنند.

آسیب به سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن، که میزان اکسیژن در گازهای اگزوز را اندازه‌گیری می‌کند، برای تنظیم مخلوط سوخت و هوا حیاتی است. رسوبات منگنز ناشی از MMT روی سنسور اکسیژن تجمع می‌یابد و باعث ارسال اطلاعات نادرست به ECU می‌شود. این امر می‌تواند به احتراق ناقص، افزایش مصرف سوخت، و کاهش راندمان موتور منجر شود. طبق گزارشات، MMT می‌تواند عمر سنسور اکسیژن را تا ۲۰ درصد کاهش دهد، که هزینه تعویض آن (حدود ۵۰۰,۰۰۰ تا ۱ میلیون تومان) بالاست. خودروهای مدرن با سنسورهای حساس، مانند BMW یا تویوتا، بیشتر در معرض این آسیب هستند.

برای محافظت از سنسور اکسیژن، باید از مکمل‌های فاقد MMT استفاده کرد. همچنین، استفاده از بنزین سوپر، که نیازی به مکمل ندارد، می‌تواند از تجمع رسوبات جلوگیری کند و عمر سنسور را افزایش دهد. مشورت با مکانیک برای انتخاب مکمل مناسب ضروری است.

مقاله مرتبط: علائم خرابی سنسور اکسیژن

راهکارهای کاهش عوارض MMT و جایگزین‌ها

استفاده از مکمل‌های ایمن

برای جلوگیری از عوارض MMT، باید از مکمل‌های سوخت فاقد مواد فلزی، مانند PetroGold، استفاده کرد. این محصولات با ترکیبات ارگانیک مانند پلی‌اترآمین (PEA)، اکتان را افزایش می‌دهند و سیستم سوخت‌رسانی را تمیز می‌کنند بدون اینکه به کاتالیزور یا سنسور اکسیژن آسیب برسانند. برای مثال، PetroGold با فناوری نانو، لایه محافظی در مسیر سوخت‌رسانی ایجاد می‌کند و از خوردگی جلوگیری می‌کند. این مکمل‌ها برای خودروهای ایرانی مانند دنا یا سمند نیز مناسب‌اند.

استفاده از مکمل‌های شوینده، هر ۶ ماه یا ۱۰,۰۰۰ کیلومتر می‌تواند رسوبات موجود را پاک کند و از آسیب بیشتر جلوگیری نماید. این محصولات با استانداردهای EPA سازگارند و برای خودروهای بنزینی و هیبریدی ایمن هستند. با این حال، باید از خرید مکمل‌های ارزان و غیرمعتبر خودداری کرد، زیرا ممکن است حاوی MMT باشند. بررسی برچسب محصول و تأییدیه‌های استاندارد قبل از خرید ضروری است.

اولویت بنزین سوپر

بنزین سوپر با اکتان ۹۵، نیازی به مکمل ندارد و برای خودروهای مدرن و توربوشارژ ایده‌آل است. این بنزین با افزودنی‌های پاک‌کننده، رسوبات را کاهش می‌دهد و از کاتالیزور و سنسور اکسیژن محافظت می‌کند. در ایران، که دسترسی به بنزین سوپر محدود است، استفاده از مکمل‌های فاقد MMT می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.

با این حال، هزینه بنزین سوپر بالاتر است و در برخی مناطق در دسترس نیست. در این موارد، استفاده گاه‌به‌گاه از مکمل‌های معتبر (یک باک در میان) می‌تواند اقتصادی‌تر باشد. برای خودروهای با کارکرد بالا، ترکیب بنزین سوپر و مکمل‌های شوینده می‌تواند بهترین نتیجه را بدهد. مشورت با متخصص خودرو برای انتخاب سوخت و مکمل مناسب، به‌ویژه در خودروهای حساس، از آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.

جدول مقایسه‌ای مکمل‌های MMT و فاقد MMT

مکمل‌های بنزین حاوی MMT، اگرچه اکتان بنزین را افزایش می‌دهند، به کاتالیزور و سنسور اکسیژن آسیب می‌رسانند و عمر آن‌ها را کاهش می‌دهند. رسوبات منگنز ناشی از MMT می‌توانند باعث افزایش آلایندگی، احتراق ناقص، و هزینه‌های تعمیر شوند. برای محافظت از خودرو، باید از مکمل‌های فاقد MMT استفاده کرد و در صورت امکان، بنزین سوپر را در اولویت قرار داد. شوینده‌های کاتالیزور می‌توانند رسوبات را پاک کنند، اما پیشگیری با انتخاب مکمل مناسب بهتر است. مشورت با متخصص خودرو و بررسی دفترچه راهنما برای انتخاب سوخت و مکمل ایمن ضروری است.

منابع:

• Fuel Additives and Emissions – U.S. Environmental Protection Agency
• MMT in Gasoline: Health and Environmental Concerns – Health Effects Institute
• Gasoline Quality and Engine Performance – Car and Driver
• مکمل بنزین و آسیب‌های MMT – پتروتکس

(مطلب تبلیغاتی)