آیا دستکاری شمع موتور به افزایش قدرت و کاهش مصرف سوخت کمک می‌کند؟
فهرست مطالب:
به گزارش مجله ماشین، بسیاری از رانندگان می‌دانند که تعویض دوره‌ای شمع موتور برای عملکرد روان خودرو ضروری است. اما فراتر از تعویض ساده، ترفندی قدیمی و بحث‌برانگیز در دنیای مکانیکی وجود دارد که به آن ساید گپینگ (Side Gapping) یا شکاف‌اندازی جانبی شمع گفته می‌شود. این کار در واقع دستکاری و برش‌دادن شمع نو برای افزایش عملکرد است.
ساید گپینگ چیست و چرا انجام می‌شود؟
هدف اصلی شمع موتور، ایجاد یک جرقه کوچک در سیلندر برای مشتعل‌کردن مخلوط سوخت و هوا است. در یک شمع استاندارد، یک الکترود بدنه (Ground Electrode) مانند یک چنگک فلزی، روی الکترود مرکزی خم شده است.
ساید گپینگ به این معناست که نقاش یا مکانیک با استفاده از ابزارهایی مانند سوهان یا فرز کوچک (Dremel)، الکترود بدنه را کوتاه کرده و آن را در راستای لبه الکترود مرکزی قرار می‌دهد.
تئوری این کار بر این اساس است که در شمع‌های معمولی، الکترود بدنه جلوی جرقه را می‌گیرد و مانع از گسترش سریع هسته شعله (Flame Kernel) می‌شود. با کوتاه کردن الکترود، جرقه «آزاد» شده و می‌تواند مسیر مستقیم‌تر و واضح‌تری به سمت مخلوط سوخت و هوا داشته باشد. هدف نهایی این ترفند، احتراق سریع‌تر و کامل‌تر است که در نهایت منجر به افزایش اندک قدرت (اسب بخار) و بهبود بازدهی سوخت می‌شود.
آیا این ترفند صرفاً یک باور قدیمی است؟
اگرچه ساید گپینگ شبیه به ترفندهای دست‌ساز گاراژی به نظر می‌رسد، اما یک هدف مهندسی مشروع پشت آن وجود دارد: افزایش دسترسی هسته شعله به مخلوط قابل احتراق. در واقع، تولیدکنندگان بزرگ شمع، مانند DENSO، نیز برای محصولات با عملکرد بالا (High-Performance)، شمع‌هایی با الکترودهای بدنه اندکی کوتاه‌تر طراحی می‌کنند.
نتایج تست‌های علمی (داینو)
برای پایان‌دادن به بحث‌های رایج در این زمینه، مطالعاتی نیز انجام شده است. در یک تحقیق که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، تست‌هایی روی موتور ۱.۶ لیتری استاندارد انجام شد و نتایج نشان داد که شمع‌های دستکاری شده (ساید گپ شده) افزایش قابل اندازه‌گیری در عملکرد ایجاد می‌کنند:
- افزایش گشتاور (Torque): گشتاور در سراسر محدوده دور موتور به طور پیوسته افزایش یافت.
- بهره‌وری سوخت: شمع‌های ساید گپ شده، مصرف سوخت را به شکل قابل توجهی کاهش داده و میزان هیدروکربن‌های نسوخته را بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر کردند، که نشانه روشنی از احتراق کامل‌تر است.
دلیل عدم استفاده کارخانه‌ای و عواقب جانبی
با وجود مزایای اثبات‌شده در عملکرد، دلیل مهمی وجود دارد که تولیدکنندگان خودرو و شمع، این روش را به صورت کارخانه‌ای اعمال نمی‌کنند: کاهش شدید طول عمر شمع.
- تمرکز سایش: در شمع استاندارد، سطح پهن الکترود بدنه باعث می‌شود فرسایش الکتریکی جرقه روی یک سطح گسترده توزیع شود. با ساید گپینگ، جرقه مجبور است در یک نقطه نوک‌تیز بپرد.
- عواقب: این تمرکز سایش در یک نقطه کوچک، باعث فرسودگی بسیار سریع شمع و کوتاه شدن شدید عمر مفید آن می‌شود؛ به طوری که نیاز به تعویض شمع بسیار زودتر از برنامه تعمیر و نگهداری عادی خواهد بود.
در نهایت، سازندگان خودرو به این نتیجه رسیده‌اند که برای ۹۹.۹ درصد خودروهای معمولی، این معاوضه ارزشش را ندارد. شمع‌های مدرن با نوک ایریدیوم یا پلاتینیوم می‌توانند همان اثر “آزاد کردن جرقه” را از طریق طراحی دقیق مهندسی، اما با حفظ طول عمر طولانی (بر اساس سرویس‌های نرمال)، به دست آورند. بنابراین، ساید گپینگ با وجود ریشه تاریخی خود در مسابقات، یک اصلاحیه‌ای است که بهتر است به گذشته سپرده شود.
