ناک زدن خودرو چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
فهرست مطالب:
به گزارش مجله ماشین، به زبان ساده، وقتی مخلوط هوا و بنزین داخل سیلندر به‌جای یک احتراق نرم و کنترل‌شده، به‌صورت نامنظم و ضربه‌ای می‌سوزد، موتور دچار ناک می‌شود. ادامه‌دار بودن این وضعیت می‌تواند به قطعات داخلی موتور مثل پیستون، سوپاپ و سرسیلندر آسیب جدی وارد کند.
مهم‌ترین دلایل ناک زدن خودرو
ناک زدن همیشه نشانه یک مشکل جدی در فرایند احتراق موتور است. رایج‌ترین دلایل عبارت‌اند از:
۱. سوخت بی‌کیفیت و عدد اکتان پایین
استفاده از بنزین نامرغوب یا با اکتان پایین مهم‌ترین عامل ناک زدن خودرو است.
سوخت با اکتان پایین زودتر از زمان مناسب و گاهی قبل از جرقه شمع، خودبه‌خود می‌سوزد (احتراق زودرس) و این احتراق ناخواسته، صدای تق‌تق ایجاد می‌کند.
هر موتور برای کارکرد صحیح، به حداقل عدد اکتان مشخصی نیاز دارد. اگر سوخت مصرفی از استاندارد موتور پایین‌تر باشد، احتمال ناک زدن زیاد می‌شود.
۲. تنظیم نبودن زمان جرقه (تایمینگ)
جرقه شمع باید در زمان دقیق و هماهنگ با وضعیت پیستون و فشار داخل سیلندر زده شود.
اگر زمان جرقه زودتر یا دیرتر از حالت استاندارد باشد:
-
جرقه زودتر → فشار شدید و ضربه داخل سیلندر → صدای ناک
-
جرقه دیرتر → احتراق ناقص و کارکرد خشن موتور
خرابی دلکو (در خودروهای قدیمی)، مشکل سنسورها یا ایراد در تنظیمات ECU می‌تواند باعث این اختلال شود.
۳. دمای بالای موتور و داغ کردن
وقتی موتور بیش از حد داغ می‌کند، دمای داخل سیلندر بالا می‌رود و سوخت ممکن است فقط به خاطر گرما، قبل از جرقه شمع بسوزد.
این وضعیت در شرایط زیر شایع‌تر است:
-
رانندگی طولانی در هوای خیلی گرم
-
ترافیک سنگین
-
سربالایی طولانی با فشار زیاد به موتور
-
نقص در سیستم خنک‌کننده (رادیاتور، فن، ترموستات)
۴. کربن‌گرفتگی داخل سیلندر
تجمع رسوبات کربنی روی پیستون و سوپاپ‌ها، فضای مفید سیلندر را کم و نسبت تراکم را بالا می‌برد. در این حالت، مخلوط هوا و بنزین تحت فشار و حرارت بیشتر قرار می‌گیرد و راحت‌تر دچار خودسوزی می‌شود.
این رسوبات داغ می‌توانند مثل شمع عمل کرده و سوخت را زودتر از زمان اصلی احتراق بدهند؛ نتیجه هم همان صدای تق‌تق و ناک زدن است.
۵. شمع‌های نامناسب یا فرسوده
شمع موتور اگر نامرغوب، فرسوده یا با درجه حرارتی نامناسب باشد، جرقه ضعیف یا نامنظم تولید می‌کند.
این مسئله باعث احتراق ناقص، لرزش موتور، افت توان و در بسیاری مواقع، بروز ناک می‌شود. تعویض نکردن شمع در زمان مناسب، یکی از رایج‌ترین بی‌توجهی‌ها در نگهداری خودرو است.
راه‌حل‌ها و روش‌های پیشگیری از ناک زدن
خوشبختانه در بسیاری از موارد می‌توان با چند اقدام ساده، مشکل ناک زدن موتور را برطرف یا از آن جلوگیری کرد:
۱. استفاده از بنزین مناسب و باکیفیت
-
تا حد امکان از سوخت استاندارد و با اکتان متناسب با موتور خودرو استفاده کنید.
-
اگر با بنزین معمولی صدای ناک می‌شنوید، استفاده از بنزین سوپر یا در صورت لزوم، مکمل افزایش اکتان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
-
مصرف سوخت بی‌کیفیت در بلندمدت هزینه‌ای بیشتر از تفاوت قیمت بنزین روی دست شما می‌گذارد.
۲. سرویس دوره‌ای موتور و سیستم جرقه‌زنی
-
تنظیم بودن تایمینگ موتور را به‌طور دوره‌ای چک کنید.
-
شمع‌ها و وایر شمع‌ها را در فواصل توصیه‌شده تعویض کنید.
-
اگر موتور بد کار می‌کند، لرزش دارد یا به سختی گاز می‌خورد، تنظیم موتور و عیب‌یابی تخصصی را جدی بگیرید.
۳. تمیز نگه داشتن سیستم سوخت‌رسانی
-
انژکتورها، فیلتر بنزین و دریچه گاز باید به‌صورت دوره‌ای سرویس یا شست‌وشو شوند.
-
استفاده از افزودنی‌های استاندارد پاک‌کننده سیستم سوخت، به کاهش کربن‌گرفتگی و بهبود کیفیت احتراق کمک می‌کند.
۴. مراقبت از سیستم خنک‌کننده
-
سطح و کیفیت آب رادیاتور (مایع خنک‌کننده) را به‌طور منظم بررسی کنید.
-
از سالم بودن ترموستات و فن رادیاتور مطمئن شوید.
-
در هوای خیلی گرم، از فشار بی‌مورد روی موتور (مثل دنده مرده رفتن و گاز سنگین طولانی) خودداری کنید.
۵. تعویض به‌موقع روغن و سرویس‌های عمومی
-
روغن موتور را طبق برنامه و با کیفیت مناسب تعویض کنید.
-
فیلترها، تسمه تایم و تنظیم سوپاپ‌ها (فیلرگیری) را فراموش نکنید.
این کارها هم دمای موتور را کنترل می‌کند، هم از ایجاد صداهای شبیه ناک بر اثر مشکلات مکانیکی جلوگیری می‌کند.
۶. بررسی سنسور ناک در خودروهای جدید
در بسیاری از خودروهای انژکتوری، سنسور ناک لرزش‌ها و ضربه‌های غیرعادی را تشخیص داده و به ECU گزارش می‌دهد تا زمان جرقه اصلاح شود.
اگر خودروی شما جدید است و با وجود سوخت خوب و سرویس منظم، باز هم ناک می‌زند، احتمال ایراد در سنسور ناک یا نرم‌افزار ECU وجود دارد و باید با دستگاه دیاگ بررسی شود.
چند نکته مهم مخصوص رانندگان ایرانی
-
در ایران معمولاً بنزین معمولی (اکتان حدود ۸۷) و بنزین سوپر (اکتان حدود ۹۵) عرضه می‌شود. برای خودروهای مدرن، توربوشارژ یا موتورهای با تراکم بالا، بنزین معمولی می‌تواند عامل مستقیم ناک زدن خودرو باشد.
-
در اقلیم گرم ایران، قبل از تابستان حتماً سیستم خنک‌کننده را سرویس کنید تا موتور داغ نکند و دچار احتراق زودرس نشود.
-
بسیاری از خودروهای داخلی فناوری پیشرفته مدیریت ناک ندارند؛ بنابراین توجه به صدای تق‌تق موتور و رسیدگی سریع به آن، نقش مهمی در جلوگیری از آسیب موتور دارد.
-
از قطعات یدکی اصلی به‌ویژه در شمع موتور، وایر، فیلتر و روغن استفاده کنید تا هم کیفیت احتراق بهتر شود، هم احتمال ناک کاهش یابد.
جمع‌بندی: ناک زدن را جدی بگیرید
ناک زدن موتور خودرو تنها یک صدای آزاردهنده نیست؛ هشداری است که می‌گوید در قلب موتور، چیزی درست کار نمی‌کند.
علل اصلی این مشکل شامل سوخت نامناسب، تنظیم نبودن جرقه، داغ کردن موتور، کربن‌گرفتگی و شمع‌های معیوب است. با رعایت چند اصل ساده:
-
انتخاب سوخت مناسب
-
سرویس دوره‌ای و تنظیم موتور
-
مراقبت از سیستم خنک‌کننده
-
تعویض به‌موقع شمع، روغن و فیلترها
می‌توان از بیشتر موارد ناک زدن خودرو جلوگیری کرد.
راننده‌ای که به صدای موتور خود گوش می‌دهد و به‌موقع اقدام می‌کند، علاوه بر حفظ سلامت خودرو، هزینه‌های سنگین تعمیرات موتور را هم از خود دور می‌کند.
نویسنده: محمدجواد شبیری/
