بررسی نقش سوخت بیکیفیت، موتورسیکلتها و مازوتسوزی نیروگاهها
به گزارش مجله ماشین، با ورود به نیمه دوم سال و همزمان با کاهش دما، پدیده وارونگی هوا بار دیگر کلانشهرها را درگیر بحران آلودگی میکند؛ بحرانی که پیامدهای آن، از افزایش بیماریهای تنفسی تا بالا رفتن آمار مرگومیر در میان گروههای حساس، بهطور مستقیم سلامت عمومی را تهدید میکند. در چنین شرایطی، این سؤال قدیمی دوباره مطرح میشود که سهم اصلی آلودگی هوا بر عهده کدام عامل است؟
بررسی واقعیتهای موجود نشان میدهد آلودگی هوا نتیجه عملکرد یک بخش خاص نیست، بلکه حاصل زنجیرهای از چالشهای مزمن در حوزه انرژی، حملونقل و کیفیت سوخت است که طی سالها شکل گرفتهاند.
یکی از مهمترین دلایل تشدید آلودگی هوا، کیفیت پایین سوخت مصرفی در کشور است. بنزینی که در بسیاری از جایگاهها عرضه میشود، از نظر عدد اکتان پایینتر از استانداردهای توصیهشده است. این مسئله منجر به احتراق ناقص، افزایش مصرف سوخت، تولید آلایندههای بیشتر و آسیبدیدگی قطعات مهمی مانند کاتالیزور میشود. به همین دلیل، حتی خودروهایی که مطابق استانداردهای آلایندگی تولید شدهاند، در عمل آلایندگی بالاتری از حد انتظار دارند.
شرایط در ناوگان دیزلی نگرانکنندهتر است. گازوئیل تولید داخل، بهدلیل گوگرد بالا، فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد. این موضوع علاوه بر افزایش انتشار ذرات معلق و گازهای سمی، باعث کاهش عمر موتور، اختلال در سامانههای کنترل آلایندگی و تحمیل هزینههای سنگین به خودروهای سنگین میشود. گزارشها نشان میدهد وسایل نقلیه دیزلی سهم قابل توجهی در آلودگی هوای کلانشهرها دارند.
موتورسیکلتها، بهویژه نمونههای فرسوده، از جمله منابع جدی آلودگی هوای شهری به شمار میروند. آمارهای رسمی حاکی از آن است که حدود ۲۰ درصد از آلودگی هوای تهران به این وسایل نقلیه مربوط میشود. با این حال، تمرکز افکار عمومی و رسانهها بر خودروها باعث شده نقش موتورسیکلتها کمتر مورد توجه قرار گیرد؛ در حالی که بسیاری از آنها فاقد استانداردهای مؤثر آلایندگی هستند.
در کنار بخش حملونقل، مازوتسوزی برخی نیروگاهها در فصلهای سرد سال نیز به تشدید آلودگی هوا دامن میزند. استفاده از سوختهای سنگین با آلایندگی بالا، بهخصوص در شرایط وارونگی دما، سهم مستقیمی در افزایش ذرات معلق و کاهش کیفیت هوا دارد.
آنچه امروز کلانشهرهای ایران با آن دستوپنجه نرم میکنند، نتیجه همزمان چند عامل است: سوخت بیکیفیت، ناوگان فرسوده خودروهای سبک و سنگین، موتورسیکلتهای آلاینده و مازوتسوزی نیروگاهها. نادیده گرفتن هر یک از این حلقهها، مسیر حل بحران را دشوارتر میکند.
بدون رویکرد کارشناسی و برنامهریزی منسجم، مقابله با آلودگی هوا به نتیجه نخواهد رسید. در نهایت، این شهروندان هستند که هزینه ضعف مدیریت در حوزه سوخت، انرژی و حملونقل را با سلامت و حتی جان خود میپردازند؛ مسئلهای که حل آن نیازمند تصمیمهای جدی، شفاف و بلندمدت است.
