چرا تعویض روغن در خودروهای دیزلی سخت‌تر و گران‌تر است؟

به گزارش مجله ماشین، اگر خودروی دیزلی دارید، احتمالاً می‌دانید که تعویض روغن آن به سادگی و ارزانی خودروهای بنزینی نیست. این کار زمان‌بر، پرهزینه و اغلب کثیف است. دلیل اصلی این تفاوت، به نحوه عملکرد موتورهای دیزلی برمی‌گردد.

تفاوت موتور دیزل با بنزین

در موتورهای بنزینی، احتراق با جرقه شمع آغاز می‌شود. اما در موتورهای دیزلی، هوای داخل سیلندر به قدری فشرده و داغ می‌شود که سوخت دیزل تزریق‌شده به آن، خودبه‌خود مشتعل می‌شود. حاصل این احتراق، دوده (Soot) است که ذرات ریز سیاهی هستند و به تدریج وارد محفظه میل‌لنگ (Crankcase) می‌شوند.

روغن موتور دیزلی، برخلاف روغن موتور بنزینی، فرمولاسیون پیچیده‌تری دارد تا بتواند با این دوده مقابله کند. این روغن حاوی افزودنی‌های خاصی به نام پخش‌کننده‌ها (Dispersants) است که از تجمع ذرات دوده جلوگیری می‌کنند. همچنین مواد شوینده (Detergents) موجود در آن، دوده و سایر آلودگی‌ها را از قطعات کلیدی موتور پاک می‌کنند تا عملکرد موتور روان بماند.

دلایل گرانی و سختی تعویض روغن دیزل

• روغن گران‌تر: فرمولاسیون پیچیده و وجود افزودنی‌های خاص در روغن دیزل، قیمت آن را نسبت به روغن بنزینی بالاتر می‌برد.
• حجم بیشتر روغن: موتورهای دیزلی معمولاً به روغن بیشتری نیاز دارند. به عنوان مثال، یک وانت پیکاپ با موتور بنزینی ممکن است ۷ لیتر روغن نیاز داشته باشد، در حالی که نسخه دیزلی آن به ۱۰ تا ۱۲ لیتر روغن احتیاج دارد.
• فیلتر روغن بزرگ‌تر: فیلتر روغن خودروهای دیزلی بزرگ‌تر است و در برخی کامیون‌های سنگین، از دو فیلتر استفاده می‌شود که هزینه و زمان تعویض را افزایش می‌دهد.
• زمان‌بر بودن: به دلیل حجم زیاد روغن، فرآیند تخلیه و پر کردن مجدد آن، زمان بیشتری می‌برد (حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت).
• کثیفی بیشتر: روغن سوخته دیزلی به دلیل جذب دوده و ذرات فلزی، غلیظ‌تر و کثیف‌تر است که کار تعویض را دشوارتر می‌کند.

در مجموع، تعویض روغن یک خودروی دیزلی می‌تواند تا دو برابر بیشتر از یک خودروی بنزینی هزینه داشته باشد.

عواقب عدم تعویض به موقع روغن

• کاهش خاصیت روان‌کاری: با گذشت زمان، روغن دیزل خاصیت خود را از دست داده و تبدیل به یک ماده غلیظ و چسبناک می‌شود.
• تشکیل لجن (Sludge): این مواد آلوده به هم می‌چسبند و لجن را تشکیل می‌دهند که باعث مسدود شدن مجاری روغن شده و جریان آن را مختل می‌کند.
• افزایش اصطکاک: کاهش روان‌کاری باعث افزایش اصطکاک و سایش قطعات می‌شود که در نهایت به کاهش راندمان موتور، افزایش مصرف سوخت و در نهایت خرابی فاجعه‌بار موتور منجر می‌شود.

نشانه‌های هشدار:

• افزایش صدای موتور: شنیدن صدای تق‌تق یا کلیک از موتور می‌تواند نشان‌دهنده روان‌کاری نامناسب باشد.
• کاهش راندمان سوخت: اگر موتور سخت‌تر کار کند، مصرف سوخت نیز بالا می‌رود.
• تیره شدن بیش از حد روغن: با بررسی میله اندازه‌گیری (گیج) روغن، می‌توانید وضعیت آن را چک کنید. اگر روغن کاملاً سیاه و لجن‌مانند شده باشد، زمان تعویض آن فرا رسیده است. توجه: تیره بودن روغن دیزل به دلیل وجود دوده طبیعی است، اما غلظت و حالت آن مهم است.

به هیچ وجه چراغ هشدار فشار روغن را نادیده نگیرید؛ این چراغ نشان می‌دهد که موتور روغن کافی دریافت نمی‌کند و می‌تواند نشانه فرسودگی شدید روغن باشد.