از تاریخچه تا حواشی پلاک خودرو: آیا اعداد فارسی جای خود را به لاتین می‌دهند؟
به گزارش مجله ماشین، طرح پیشنهادی اخیر پلیس راهور برای تغییر اعداد فارسی پلاک خودروها به اعداد لاتین، موجی از بحث و جدل را به راه انداخته است. در حالی که موافقان این طرح را راهکاری برای کاهش سوءاستفاده‌ها و دستکاری پلاک می‌دانند، منتقدان آن را مغایر با اصل پانزدهم قانون اساسی و ضربه‌ای به زبان فارسی می‌شمارند. این حواشی بهانه‌ای شد تا نگاهی به تاریخچه و نحوه شماره‌گذاری پلاک خودرو در جهان و ایران داشته باشیم.
پلاک خودرو یک سیستم شناسایی رسمی است که در سراسر جهان برای وسایل نقلیه موتوری استفاده می‌شود. این پلاک‌ها معمولاً ترکیبی از حروف، اعداد و گاهی نمادها هستند و بر اساس قوانین هر کشور صادر می‌شوند. هدف اصلی آن‌ها، شناسایی منحصربه‌فرد هر خودرو و مالک آن است. این شماره‌گذاری می‌تواند بر اساس معیارهای مختلفی مانند منطقه جغرافیایی، نوع خودرو یا سال تولید انجام شود.
نخستین بار در سال ۱۸۸۴ در کشور کانادا از پلاک برای شناسایی کالسکه استفاده شد. اما اولین پلاک مدرن در تاریخ، در ۱۴ اوت ۱۸۹۳ در فرانسه و روی خودروهای پلیس پاریس نصب شد. پس از آن، آلمان نیز این اقدام را الزامی کرد. هلند اولین کشوری بود که در سال ۱۸۹۸، پلاک خودرو را ملی‌سازی کرد.
جالب است بدانید که در سال ۱۹۰۱، آمریکایی‌ها نیز شروع به استفاده از پلاک کردند، اما این پلاک‌ها توسط خود مالکان و به صورت شخصی ساخته می‌شدند. در سال ۱۹۰۳، دولت ایالت ماساچوست برای اولین بار پلاک‌های فلزی لعاب‌دار را به صورت یکسان برای خودروها صادر کرد. در سال ۱۹۱۰، پلاک‌های فلزی به استاندارد جهانی تبدیل شدند و انواع سرامیکی، چوبی و چرمی از رده خارج شدند. یک دهه بعد، در سال ۱۹۲۰، پلیس ماساچوست ساخت پلاک‌ها را به زندانیان واگذار کرد.
در کشورهای اروپایی، قوانین پلاک خودرو بسیار دقیق و جامع است. پلاک‌ها معمولاً شامل کد کشور، شماره ثبت و کد اختصاصی مالک هستند. پلاک‌های اتحادیه اروپا تصویری از دایره‌ای از ستاره‌ها را به نمایش می‌گذارند و برای شناسایی کشور باید به حروف پلاک دقت کرد. پلاک موناکو با چهار کاراکتر، کوتاه‌ترین و پلاک ایرلند با نُه کاراکتر، طولانی‌ترین پلاک‌های خودرو در جهان هستند.
در مقابل، ایالات متحده هر ایالت، قوانین مخصوص به خود را دارد. در اکثر ایالت‌ها نصب پلاک در جلو و عقب خودرو الزامی است و برخی نیز امکان استفاده از پلاک موقت را برای مدت مشخصی فراهم می‌کنند.
در سطح بین‌المللی، هرچند قوانین داخلی هر کشور حرف اول را می‌زند، اما برای تسهیل عبور و مرور مرزی، بسیاری از کشورها به خوانایی پلاک‌ها برای خارجی‌ها توجه دارند. به همین دلیل، کشورهایی که از الفبای غیرلاتین استفاده می‌کنند، اغلب یکی از این رویکردها را در پیش می‌گیرند:
- استفاده از ترکیبی از الفبای بومی و لاتین
- استفاده از حروفی که در هر دو الفبا مشترک هستند
- استفاده تنها از الفبای لاتین
برای مثال، در برخی کشورهای اروپای شرقی که از الفبای سیریلیک استفاده می‌کنند، حروفی به کار می‌رود که معادل بصری در الفبای لاتین دارند؛ مانند بوسنی و هرزگوین. یا در کشورهای آمریکای لاتین، الفبای لاتین به طور کامل در سیستم پلاک‌گذاری استفاده می‌شود. این موضوع خوانایی پلاک‌ها را برای افراد خارجی ساده‌تر می‌کند.
به طور کلی، سیستم‌های پلاک‌گذاری در هر کشور، بازتاب‌دهنده نیازهای فرهنگی، جغرافیایی و اداری آن کشور است. تمرکز اصلی اغلب بر سادگی و قابلیت ردیابی است. در کشورهای در حال توسعه، سرعت شناسایی اهمیت بیشتری دارد، در حالی که کشورهای پیشرفته به سمت پلاک‌های سفارشی و دیجیتال‌سازی (حذف برچسب‌ها و استیکرهای قدیمی) پیش رفته‌اند.
