جعبه‌دنده‌های AMT در برابر دستی: مزایا و دلیل محبوبیت آن‌ها
فهرست مطالب:
به گزارش مجله ماشین، در حالی که محبوبیت جعبه‌دنده‌های دستی (Manual) در بسیاری از بازارهای توسعه‌یافته رو به کاهش است، نوعی از گیربکس نیمه‌اتوماتیک به نام AMT (Automated Manual Transmission) یا جعبه‌دنده دستی خودکار، در حال فتح بازارهای جدید به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه است. این گیربکس به دلیل مزایای اقتصادی و عملکردی، به انتخابی رایج برای خودروهای کوچک تبدیل شده است.
AMT چیست و چگونه کار می‌کند؟
جعبه‌دنده AMT در واقع یک نسخه بهبودیافته از همان گیربکس دستی سنتی است. تفاوت اصلی آن در افزودن ماژول AMT است که وظایف کلاچ‌گیری و تعویض دنده را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد.
- ساختار فنی: در گیربکس‌های AMT، مجموعه‌ای از عملگرها (Actuators)، حسگرها و یک واحد کنترل جعبه‌دنده (TCU) جای پای راننده را می‌گیرند.
- نحوه عملکرد: واحد TCU با در نظر گرفتن عواملی مانند سرعت خودرو، میزان فشردن پدال گاز و دور موتور (RPM)، زمان مناسب تعویض دنده را تشخیص می‌دهد. سپس عملگرها کلاچ را درگیر و دنده را عوض می‌کنند.
مزایای کلیدی AMT: چرا محبوب شده است؟
محبوبیت روزافزون جعبه‌دنده‌های دستی خودکار، به‌ویژه در خودروهای اقتصادی، دلایل مهمی دارد:
- اقتصادی بودن (Cost-Effectiveness): AMT نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک سنتی (مانند مبدل گشتاور، CVT یا DCT) هزینه ساخت کمتری دارد و نصب آن روی خودرو اندکی گران‌تر از گیربکس دستی است.
- مصرف سوخت بهینه: این نوع گیربکس به طور کلی نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک معمولی، کارایی سوخت بالاتری ارائه می‌دهد.
- هزینه نگهداری پایین: گفته می‌شود که هزینه تعمیر و نگهداری گیربکس‌های AMT نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک پیچیده‌تر، پایین‌تر است.
نقاط ضعف AMT در برابر گیربکس‌های دیگر
با وجود مزایای ذکر شده، AMT یک نقطه ضعف عملکردی دارد که در تجربه رانندگی احساس می‌شود:
- کندی و کوبش در تعویض دنده: در مقایسه با گیربکس‌های اتوماتیک پیشرفته‌تر مانند DCT (جعبه‌دنده دوکلاچه) یا گیربکس دستی، تعویض دنده‌ها در AMT ممکن است کمی تکان‌دهنده و کُند باشد، به‌خصوص هنگام رانندگی سریع یا تهاجمی.
تاریخچه و گسترش کاربرد AMT
فناوری AMT مفهومی جدید نیست و ریشه‌های آن به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد. این سیستم در دهه ۱۹۹۰ توسط خودروسازانی مانند فراری (با نام F1) در خودروهای عملکردی استفاده شد، اگرچه امروزه این خودروها بیشتر به DCT روی آورده‌اند که تعویض دنده‌های سریع‌تر و نرم‌تری دارد.
اما کاربرد AMT صرفاً به خودروهای کوچک محدود نمی‌شود:
- کامیون‌ها و حمل و نقل سنگین: از دهه ۲۰۰۰ میلادی، کامیون‌ها به شدت به سمت AMT روی آورده‌اند. ولوو با سیستم I-Shift خود، پیشگام این حرکت بود. امروزه، تخمین زده می‌شود که بیش از ۸۰ درصد از کامیون‌های سنگین به این نوع گیربکس مجهز هستند.
- موتورسیکلت‌ها: تولیدکنندگان بزرگی مانند یاماها (Yamaha) و کی‌تی‌ام (KTM) نیز در حال توسعه و به‌کارگیری فناوری AMT در مدل‌های جدید خود هستند تا رانندگی را آسان‌تر کنند.
در نتیجه، با توجه به گسترش این فناوری، به‌زودی ممکن است با خودروها یا موتورسیکلت‌هایی مجهز به گیربکس AMT مواجه شوید که تجربه رانندگی متفاوتی را ارائه می‌دهند.
