راهنمای تعمیر و نگهداری گیربکس دستی و اتوماتیک / بخوانید تا کمترهزینه کنید

مجله ماشین – نوشته: مهندس کیوان بنی‏ هاشمی / اگر اتومبیل که خریداری می‏ کنید کالای بنجل یا اتومبیل پردردسر نباشد و تعمیر و سرویس‏ های دوره ای آن به موقع انجام گیرد، می ‏تواند بدون هزینه کردن و دردسر مسافتی حدود ۱۶۰ هزار کیلومتر را طی کند.

یکی از مهم‏ترین بخش ‏های یک خودرو بعد از موتور، جعبه دنده آن است، چرا که بعد از تعمیر یا تعویض موتور پرهزینه ‏ترین تعمیر مربوط به جعبه دنده بوده که بعضاً در مورد خودروهای قدیمی‏تر هزینه آن معادل قیمت خودرو است.

پیش تر در مورد تاریخچه گیربکس ها صحبت کردیم و در ادامه، نکاتی را به منظور در وضعیت مناسب نگهداشتن گیربکس به اگاهی می رسانیم.

نحوه نگهداری مناسب گیربکس های دستی

در ایران تعداد خودروهای با جعبه دنده های معمولی، به مراتب بیش از انواع اتوماتیک بوده که البته طی چند سال گذشته با ورود خودروهای وارداتی که اغلب مجهز به نمونه اتوماتیک هستند، درصد انواع اتوماتیک با غیراتوماتیک در حال تغییر است.

اما نگهداری چنین جعبه دنده‏ هایی به مراتب کمتر و با هزینه پائین‏تر در مقایسه با انواع اتوماتیک است، چون یک نمونه دستی، از نظر سازه‏ای ساده ‏تر با قطعات کمتر بوده، در حالی که جعبه دنده‏ های اتوماتیک دارای صدها قطعه متحرک و همینطور سیستم‏ های هیدرولیک و الکترونیکی هستند.

عواملی که می‏تواند منجر به خرابی جعبه دنده‏ های معمولی شود عبارتند از نوع رانندگی که می‏تواند تعویض اشتباهی دنده‏ ها توسط راننده باشد یا تعویض دنده ‏ها بدون استفاده از کلاچ

توصیه می‏شود که به دستورالعمل‏ های سازنده خودرو مبنی بر چگونگی نگهداری از جعبه دنده و تعویض روغن آن توجه نموده و با دقت آنها را انجام دهید.

معمولاً روغن هیدرولیک مورد استفاده در جعبه‏دنده ‏های غیراتوماتیک در مقایسه با انواع اتوماتیک، نیاز به تعویض کمتری دارند و هزینه انجام آن نیز پائین‏تر است. در کشوری مانند آمریکا، هزینه تعویض نمونه دستی به مراتب کم‏ هزینه‏تر و رقمی بین ۱۵۰۰ تا ۳ هزار دلار است، در حالی که هزینه تعویض جعبه دنده اتوماتیک حداقل ۴ هزار دلار بوده که بخش عمده آن هزینه کارگری است، چرا که هزینه باز و بسته کردن جعبه دنده به زمانی بین یک تا ۵/۱ روز نیاز دارد.

نحوه نگهداری مناسب جعبه دنده ‏های اتوماتیک

وابستگی سلامت جعبه ‏دنده‏ های اتوماتیک به نحوه رانندگی راننده کمتر است، اما پرهیز از تاکسی کردن جعبه دنده یا خلاص کردن آن هر زمان که امکان‏پذیر باشد، باید هوشمندانه انجام گیرد.

بزرگ‏ترین دشمن این نمونه‏ ها دما و حرارت بوده، بنابراین چنانچه هنگام بالا رفتن از یک سربالایی آن هم برای مدت طولانی و با دنده سنگین احساس شد که جعبه دنده بیش از حد در تلاش است، توصیه می‏شود به ‏صورت دستی دنده آن را سبک کنید.

انجام این عمل دور موتور شما را بالا می‏برد، اما فشار و استرس را روی جعبه دنده کاهش می‏دهد. اگر متوجه شدید که جعبه دنده شما به حالت لغزش (Slipping) درآمده، یعنی نمی‏تواند روی دنده‏ ها باقی بماند و خود به ‏خود و بی‏دلیل تعویض می‏ شود و یا اینکه دائماً در جستجوی انتخاب دنده مناسب است، بنابراین توصیه می‏ شود برای جلوگیری از وارد آمدن خسارت بیشتر به آن بلافاصله به مرکز تعمیراتی برای بازدید جعبه دنده مراجعه کنید.

بحث و گفتمان زیادی بین روش‏ های Flushing و Draining روغن جعبه دنده وجود دارد چون به‏ طور مثال در روش Flush اعتقاد بر این است که با انجام آن ذرات ریز و رسوبات موجود در جعبه دنده در طول این فرایند به داخل آن پخش می‏شود. اما در فرایند و روش Drain مشکل این است که نمی‏توان اطمینان حاصل کرد که تمامی روغن داخل جعبه دنده تخلیه شده باشد. برای انجام کار تخلیه روغن اغلب پیش می ‏آید که تشک روغن مربوط به جعبه دنده را از آن جدا کنید که یک حرکت اضافی است.

ضمناً نصب مجدد تشک روغن جعبه دنده نیازمند تعویض کاسه نمد آن است، بنابراین اطمینان داشته باشید که هنگام نصب مجدد کاسه نمد جدید در اختیار دارید.